~> FaN KontroL <~

Konu: ~> FaN KontroL <~ Paz Mart 28, 2010 8:42 pm

Fan gürültüsünden kurtulmak için yapabileceğiniz basit bir devre.

Devre şeması,işleyişi,malzemeler ve montaj

* Malzemeleri lehimlemek için kullanacağınız havyaya dikkat edin veya kullanmayı bilmiyorsanız bilen birine yaptırın.
* Devre montajına dikkat edin. Yapacağınız yanlış bir lehim veya kısa devre durumunda bilgisayarınızın güç kaynağı ve bilgisayarınızda bulunan diğer bileşenler zarar görebilir.
* Devreyi takmadan önce bilgisayarınızı kapatın.
* Devreyi işlemci fanı[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ekran kartının fanı[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] güç kaynağının fanı gibi çalışması kritik sayılabilecek bileşenlerin fan kontrolünde kullanmayın.

Şemadan da görebileceğiniz gibi bir ön direnç ile beraber kullanılan bir potansiyometre ve bir sabit direnç[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bize gerilimi belli oranlarda ikiye bölmemizi sağlar. Bu bölme sonucu elde ettiğimiz gerilimi sürücü transistöre uyguluyoruz. Sürücü transistör ise tahmin edebileceğiniz üzere yüksek beyz akımına ihtiyaç duyan güç transistörümüzü sürmek için kullanılıyor. Potansiyometre maksimum konumdayken besleme voltajından Vce voltajı kadar daha az gerilim sağlamaktadır. Potansiyometre minimum konumdayken ise besleme voltajının yarısından yine Vce voltajı kadar da az gerilim sağlamaktadır. Tabii bu değerler kullanılan dirençlere ve güç kaynağından çıkan gerilime göre farklılık gösterecektir.

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Fan kontrol devresine ait şema

Devrede az sayıda malzeme oluşturulduğu için oldukça basit. Montaja geçmeden önce bunlara bir göz atalım:

- BD240 transistör ve soğutucusu
- BC337 transistör
- 220 ohm direnç
- 100 K ohm direnç
- 100 K ohm potansiyometre
- 1n4001 diyot (veya 1n4148)
- Delikli kart (partinaks)

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Devrede kullanılan malzemeler

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

BD240' a ait soğutucu

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Potansiyometre

BD240; kollektör akımı tepe değeri 2 A[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] maksimum gücü 30 W olan PNP tipi bir güç transistörüdür. Uygulamamız için oldukça yeterli ve bulunması kolaydır. Bu transistörün kollektör bacağı ile soğutucu yüzeyi ortaktır. Bu sebeple devreyi ve soğutucusunu sistemdeki diğer bileşenlere temas etmeyecek şekilde izole ettikten sonra kullanın.

Montajı delikli kart üzerine yapacağız. Elinizde büyük bir tane varsa bunu uygun biçimde kesmelisiniz. Çok küçük bir alana malzemeleri sığdırmaya çalışmayın. Montaja geçmeden önce aşağıda yazılan aşamaları bir iki kere okumanızı tavsiye ederim. Böylece malzemeleri yerleştirirken problem yaşamaktan uzaklaşırsınız.

Montaja transistörler ile başlayacağız. BD240� ı ve BC337� yi üzerindeki yazılar birbirine bakacak şekilde karta geçirin. Tabii bunu yaparken karta yerleştirilecek olan diğer malzemeleri de hesaba katın.Bacaklarını bir bir lehimledikten sonra BC337� nin 3 numaralı bacağını BD240� ın 1 numaralı bacağına doğru bükün ve lehimleyin. Aynı işlemi BC337� nin 3 numaralı bacağını BD240� ın 2. numaralı bacağına doğru bükerek gerçekleştirin. Bu işlemlerin bitmiş halini aşağıdaki resimlerde görebilirsiniz.

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Transistörlerin yazıları birbirine bakacak şekilde karta yerleştirilmiş vaziyette

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Lehim yüzeyinin görüntüsü

Sırada potansiyometre var. Eğer montaj yerleşimini benim yaptığım gibi yaparsanız potansiyometreyi saat yönünde çevirdiğinizde fan hızı azalacaktır. Aşağıdaki resimlerde görüldüğü gibi malzemeyi deliklerden geçirip lehimliyoruz.

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Potansiyometrenin karttaki yerleşimi

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Montaj sonrası

220 ohm değerinde olan direncimizin bir bacağını potansiyometrenin 1. bacağına; diğer bacağını ise BD240� ın 3. bacağına lehimleyeceğiz. Bunun için uygun delikleri belirleyip[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] direncin bacaklarını delikler arasındaki mesafeye uygun olarak bükün. Direncin bacaklarını deliklerden geçirip[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] lehimleyin. Bir bacağını potansiyometrenin 1. bacağına[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] diğerini ise BD240� ın 3. bacağına doğru yatırıp[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] montajlarını yapın.

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
220 ohm' luk direncin yerleşimi

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Lehimlendikten sonraki görüntüsü

Devrede bulunan bir diğer direnç ise 100 K ohm değerinde. Bu direncin bir bacağı potansiyometrenin 3. bacağına[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] diğeri ise toprağa bağlanacak. Bir önceki aşamada olduğu gibi uygun delikleri belirledikten sonra direncin bacaklarını bükün[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] deliklerden geçirin ve lehimleyin. Direncin bir bacağını potansiyometrenin 1. bacağına doğru bükün ve lehimleyin. Diğer bacağını ise bu aşamada boşta bırakıyoruz.

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

100 K ohm' luk direncin yerleşimi

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Montaj sonrası

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Farklı bir açıdan malzemelerin yerleşimi

Diyotumuz[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] fanın devreye ters bağlanması durumunda ters gerilimden korumak amacıyla devrede kullanılıyor. Diyotun çizgi ile işaretlenmiş tarafta bulunan katot bacağı BD240 transistörünün 2. bacağına[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] diğer bacağı yani anot toprağa bağlanacak. Bunu sağlayabilmek için diyotun bacaklarını[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] diyot dik pozisyonda duracak şekilde büktüm. 100 K ohm değerindeki direncin montajını yaparken[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] direncin toprağa bağlanacak olan bacağını lehimleyip[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] boşta bırakmıştık. Şimdi diyotu bu bacağın hemen yanındaki deliklerden birine geçirerek lehimleyeceğiz. Böylece toprak ortak bir noktada toplanmış olacak. Diyotu deliklerden geçirip bir anot bacağını yani toprağa bağlanacak olan bacağını lehimledikten sonra 100 K ohm değerindeki direncin toprağa bağlanacak olan bacağı ile birleştiriyoruz. Diyotun katot bacağını ise kısa bir kablo ile BD240� ın bacağına uzatmayı tercih ettim. Aşağıdaki resimlerden durumu daha iyi kavrayabileceğinizi sanıyorum.

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Toprak kablolarının görüntüsü

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Toprak kablolarının lehimleri

Hazırladığımız renkli kablolara sıra geldi. Bu kablolardan birini BD240� ın 3. bacağına yakın bir delikten geçirip bu bacağa temas edecek biçimde lehimliyoruz. Ardından benzer işlemi diğer kablo için tekrarlıyoruz: diyotun katot bacağına yakın bir delik bulup[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bu bacağa temas edecek biçimde lehimleyin.

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Güç kaynağına ve fana giden pozitif gerilim kabloları

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Lehim yüzeyinin görüntüsü

Artık devremizi bilgisayarımıza takabiliriz. Bunun için daha önce molex veya floppy güç konnektörlerini kullanabileceğinizi belirtmiştim. BD240� ın 3. bacağına eklediğimiz kabloyu bu konnektörlerden birinin sarı renkli kablosuna arkadan veya önden geçirin ve bantla hem yalıtın hem de sabitleyin. Bir toprak kablosu alıp (iki kablodan herhangi birini kullanabilirsiniz)[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bunu da aynı konnektör üzerinde yer alan siyah kablolardan birine yukarıdaki gibi sabitleyin.

Kasa fanlarını besleyecek olan gerilimi taşıyan kablolar genelde siyah ve kırmızı renkte olmaktadır. Bu kablolardan kırmızı renkte olanı devrede diyotun katot bacağına lehimlediğimiz kablo ile birleşecek. Siyah olanı ise tahmin edebileceğiniz üzere devrede geriye kalan toprak kablosu ile birleşecek.

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Floppy güç konnektörüne yapılan bağlantı

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Fan kablosunun devreden çıkan kabloyla olan bağlantısı

Kabloları sağlam bir biçimde elektrik bandı ile sabitlemeyi ve izole etmeyi unutmayın.

Devremiz bu şekilde kullanılmaya hazır durumda. Gerekli kablo bağlantılarını yaptıktan sonra kullanılmayan kasa üzerindeki cd rom veya disket kapağına monte ederek kullanmaya başlayabiliriz.

» Süper Ütilities Pro 9.8.1 \Bilgisayarınızı korumak,kontrol etmek,hızlandırmak, onar.